Traditioneel Leiderschap: Een Bron van Inspiratie

In 2010 bezocht ik een van de sociale projecten die ik samen met mijn team had opgezet in Sohum, Ghana. Tot mijn aangename verrassing werden we hartelijk ontvangen door het stamhoofd van de stad. Onder een schaduwrijke boom stond een man van ongeveer zestig jaar, gekleed in een wijde gewaad, omringd door zeven vrouwen. Mijn toenmalige collega James Guy en ik werden plechtig begeleid naar stoelen, terwijl het stamhoofd en zijn raadsman tegenover ons plaatsnamen. Ook de toeschouwers om ons heen vonden hun plek, waarna er een korte stilte volgde. Vervolgens nam het stamhoofd het woord.

Tot mijn verbazing richtte hij zich niet rechtstreeks tot ons, maar tot zijn raadsman. In perfect Engels heette hij ons welkom en uitte hij zijn dankbaarheid voor onze bijdrage aan het welzijn van de inwoners van de stad. De raadsman nam daarna het woord en herhaalde letterlijk dezelfde woorden als het stamhoofd. Echter, sprak hij niet tegen mij, maar tot mijn collega. Na zijn woorden verzocht de raadsman mijn collega om ze aan mij door te geven.

Op deze manier werden dezelfde woorden drie keer herhaald, waarbij van mij verwacht werd dat ik mijn woorden niet rechtstreeks tot het stamhoofd richtte, maar tot mijn collega. Vervolgens zou mijn collega ze aan de raadsman vertellen, die op zijn beurt tegen het stamhoofd zou spreken. Hierdoor duurde een dialoog van dankbaarheid en onze vraag om ons stuk land uit te breiden niet de geplande 20 minuten, maar ruim anderhalf uur. Pas later begreep ik dat dit niet alleen een vorm van beleefdheid was, maar vooral een manier om ervoor te zorgen dat er geen enkel misverstand kon ontstaan.

Tijd en Druk in Contrast met Traditionele Waarden

Als ‘drukbezette’ eigenaar van een internationaal reclamebureau was ik gewend om onder grote tijdsdruk meerdere deadlines te halen. Tijd was in mijn ogen kostbaar. Echter, het stamhoofd hechtte duidelijk meer waarde aan helderheid dan aan tijd en misschien had hij wel gelijk. Achteraf ben ik hem dankbaar voor deze wijze les. Toen ik me begon te verdiepen in hoe traditionele leiders hun rol verdienden en vervulden, realiseerde ik dat we in het westen nog veel van hen kunnen leren.

Traditioneel leiderschap draait om duidelijkheid, respect en zorgvuldige communicatie. In de westerse wereld hechten we maar al te vaak meer waarde aan efficiëntie en snelheid. Traditionele leiders begrijpen dat het opbouwen van een sterke ‘gemeenschap’ en het behouden van harmonie tijd en inspanning vergt.

In plaats van gehaast beslissingen te nemen, nemen traditionele leiders de tijd om naar verschillende perspectieven te luisteren. Ze betrekken hun raadslieden bij belangrijke besluiten en zorgen ervoor dat alle betrokken partijen gehoord worden. Dit creëert een enorm gevoel van betrokkenheid en vertrouwen binnen de gemeenschap.

De Rol van Leiders in Inheemse Culturen

In veel inheemse culturen, waaronder die in Afrika en Noord-Amerika, waren leiders meestal personen die respect verdienden door hun wijsheid en spiritueel inzicht. Het waren niet per se de “sterkste” of “machtigste” individuen, maar zij die het beste het welzijn van hun gemeenschap konden bevorderen.

Deze leiders waren vaak “dienaren van het volk”, belast met de verantwoordelijkheid om hun gemeenschap te dienen en te leiden. We noemen dit tegenwoordig dienend leiderschap, maar de rol en invulling van traditioneel leiderschap gaan veel verder. Deze leiders zorgden voor consensus en collectieve besluitvorming. Beslissingen van bovenaf werden zelden genomen. In plaats daarvan overlegden leiders met andere leden van de stam, zoals ouderen, krijgers en soms zelfs het hele dorp, om tot een gemeenschappelijk gedragen beslissing te komen.

Deze wijze en spirituele leiders hadden vooral aandacht voor het geheel. Besluiten werden genomen in het belang van het welzijn van de hele gemeenschap, in plaats van individuele behoeften of verlangens. Ik geloof dat dit een belangrijke les kan zijn voor veel westerse leiders, die vaak onder druk staan om korte termijn successen te behalen ten koste van langetermijn- en gemeenschappelijke doelen.

Leiderschap en Zorg voor de Natuur

Een andere waardevolle les die we kunnen leren van traditionele leiders is hun diepe respect voor de natuur. Inheemse leiders voelden zich verantwoordelijk voor het duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen binnen hun stammen. Dit betekende in de eerste plaats dat er niet meer werd genomen dan nodig was. Daarnaast was het de taak van de leider om ervoor te zorgen dat er geen schade aan de natuur werd toegebracht.

Zij beschouwden de mens als een integraal onderdeel van een groter ecologisch systeem en hier aan kunnen veel westerse leiders een voorbeeld nemen. Beslissingen werden genomen met oog voor de impact op het milieu en er werd gestreefd naar duurzaamheid voor toekomstige generaties. In een tijd waarin milieubewustzijn en duurzaamheid eindelijk weer belangrijk worden, kunnen we veel leren van de manier waarop inheemse leiders duizenden jaren geleden al hun relatie met de natuur zagen.

Het Erfgoed van Traditioneel Leiderschap

Het traditionele leiderschap biedt ons waardevolle inzichten en lessen die we kunnen toepassen in onze moderne samenleving. Door duidelijkheid, respect, zorgvuldige communicatie, dienend leiderschap en een diep respect voor de natuur te omarmen, kunnen we bouwen aan een duurzamere toekomst en samenleving.

Ik geloof dat we het erfgoed van traditioneel leiderschap moeten koesteren en de waardevolle lessen die het ons leert moeten integreren in ons moderne leiderschap. Op die manier kunnen we een positieve verandering teweegbrengen en een harmonieuze samenleving bevorderen, waarin het welzijn van de samenleving en de natuur centraal staan.