De kunst van het luisteren: Waarom de vraag achter de vraag van belang is

Het is een kunst om precies te zeggen wat we bedoelen. Het is onmogelijk dat de ander jou precies begrijpt. Daarom is het belangrijk om te vragen naar de vraag achter de vraag. Maar hoe werkt dat en waarom precies is het zo belangrijk?

De roep om aandacht kan zich op verschillende manieren manifesteren

Een echtpaar had meer dan eens ruzie over verschillende dingen en konden meestal niet een brug slaan naar elkaars standpunten. Meestal was het centrale thema hoe ze samen evenveel tijd aan het huishouden en de opvoeding konden besteden. De vrouw vond dat de man te weinig deed en de man vond dat hij door zijn werk te weinig tijd had.

Wat de vrouw ook aan haar man vroeg en hoe boos ze ook op elkaar werden, er veranderde niets. Tot ze op een dag samen bij een relatietherapeut waren en de therapeut vroeg waarom de vrouw het zo belangrijk vond dat de man meer in het huishouden zou doen.

De vrouw antwoordde: “Eigenlijk hoeft hij helemaal niet meer in het huishouden te doen, want hij werkt al hard genoeg. Maar als hij af en toe iets zou doen, dan zou hij weten hoe hard ik mijn best voor hem doe en voel ik me gezien en gewaardeerd.”

“Dus als ik het goed begrijp dan wil je gezien en gewaardeerd worden?” vroeg de therapeut. “En zijn en andere manieren waarop je man kan laten blijken dat hij je ziet en hoezeer hij je waardeert?”

De vrouw keek op en zei: “Jazeker, als hij af en toe een complimentje zou geven over hoe opgeruimd en schoon het huis is als hij ‘s avond laat van zijn werk komt! Maar ach, ik geef hem eigenlijk ook nooit complimentjes over hoe hard hij werkt om ons gezin te onderhouden.”

Waarom is het zo moeilijk om precies te zeggen wat we bedoelen

Om elkaar precies te kunnen begrijpen zijn een aantal aspecten van belang. Namelijk dezelfde betekenis aan woorden toekennen, dezelfde betekenis aan zinsconstructies en tonatie toekennen én het vermogen om je werkelijke verlangens over te brengen.

1. Dezelfde betekenis aan woorden toekennen

Gemiddeld kennen mensen die een taal spreken ongeveer tussen de 10.000 en 15.000 woorden. Op het eerste oog lijkt het dat er geen misverstand over een woord kan zijn. Maar wat bedoelt iemand met het woord opruimen? Of, wat is een kopje en hoe ziet deze er uit.

Elk woord dat we gebruiken laat nog steeds veel aan de verbeelding over. Het is een indicatie van wat we bedoelen en geen exacte wetenschap.

2. Dezelfde betekenis aan zinsconstructies en tonatie toekennen

De zin: ‘Ik vind het fijn dat ik te eten heb als ik thuis kom’ lijkt op de zin ‘Als ik thuis kom, vind ik het fijn dat ik te eten heb’. Toch kan er met beide zinnen heel iets anders bedoeld worden. De eerste zin kun je opvatten als een compliment en de tweede als een wens of een eis. Toch is het eenvoudig om per ongeluk de verkeerde zinsconstructie te gebruiken of om de zin anders op te vatten dan de zender bedoeld heeft.

De tonatie van de zin maakt ook een verschil. De eerste zin kun je door gebruik van toonhoogte en klemtoon heel sarcastisch of juist heel lief en complimenteus uitspreken. Ook hier is een foutje snel gemaakt. Zowel door de ontvanger als de zender.

3. Het vermogen om je werkelijke verlangens over te brengen

Gevoelens, emoties en verlangens kunnen heel misleidend zijn. Vooral voor onszelf. Boosheid is bijvoorbeeld meestal het gevolg van verdriet of gekwetstheid, terwijl we in zo’n situatie al snel geneigd zijn om te zeggen dat we boos zijn.

Vragen of iemand de afwas wil doen, kan uit praktische overwegingen zijn of omdat je dan voelt dat er voor je gezorgd wordt. De meeste mensen kiezen om te vragen: “Wil je de afwas doen”, terwijl ze eigenlijk bedoelen: “Ik zou me zo gewaardeerd voelen als ik na het koken even niets hoeft te doen en jij de afwas doet.”

De behoefte achter de behoefte uitspreken en uitvragen

Communiceren kost tijd en hoe minder tijd we denken te hebben, hoe cryptischer we onszelf uitdrukken. ‘Geef mij dat brood!’ is een heldere en eisende vraag om aan je ogenschijnlijke behoefte te voldoen. Maar wil je brood of gaat het er eigenlijk om dat je iets wilde eten?

Wil je echt iets eten of heb je een moment van onrust en hoop je dat eten je rustig maakt?

Om de behoefte achter de behoefte uit te spreken moeten we ons bewust zijn van de werkelijke behoefte én de tijd nemen om dit over te brengen aan de ander. Daarnaast moet de ontvanger interesse hebben in jouw behoefte en door vragen zichzelf verzekeren dat de vraag goed begrepen is.

Wollig taalgebruik is een teken van haast hebben en vraagt om doorvragen

Mensen die heel wollig taalgebruik hebben, zijn meestal ongeduldige mensen met haast. Wollig taalgebruik is bijvoorbeeld: ‘Het was leuk’, ‘Ik wil naar een mooie plek’, ‘Ik wil het fijn hebben’, etc. Leuk, mooi, fijn zijn woorden die op zichzelf geen inhoud hebben.

Wat mensen die wollig taalgebruik hanteren nemen aan dat de toehoorder zomaar spontaan hetzelfde beeld voor ogen heeft als zijzelf. Ze kunnen zelfs boos worden als je ze niet begrijpt, terwijl ze zelf de tijd niet nemen om precies te zeggen wat ze bedoelen.

Voor de toehoorder is de enige mogelijkheid om door te vragen om zo beter te begrijpen wat de persoon vraagt of wil zeggen. Door het ongeduld kan dit helaas soms bij de zender tot irritatie leiden, want die vragen beantwoorden vergt dat er naar woorden gezocht moet worden en dat kost tijd.

Wie kan helpen bij het leren uitvragen van de vraag achter de vraag?

Coaches zijn over het algemeen zeer getalenteerd om de vraag achter de vraag naar boven te krijgen. Door het stellen van de juiste vragen kan de onderliggende behoefte tevoorschijn komen. Iedereen kan dit leren door training en oefening van communicatiespecialisten en coaches.