De kunst van het verontschuldigen: Waarom sorry zeggen zo’n strijd kan zijn

Als jong kind leren we van onze ouders dat het belangrijk is om sorry te zeggen als we iets verkeerds hebben gedaan. Als twee kinderen ruzie maken, laten we ze beiden sorry zeggen om het weer goed te maken. Ongeacht wie er met de ruzie begon.

Onbegrip over de betekenis van het woord ‘sorry’ kan het voor sommige mensen moeilijk maken om sorry te zeggen. Want het woord omvat veel meer dan alleen een verzoening tussen twee vriendjes of vertellen dat we iets verkeerds gedaan hebben.

De oorsprong van het woord sorry

In het oud Engels werd het woord sārig gebruikt wat verwant is aan het zelfstandig naamwoord sore. De betekenis van dit woord is vrij vertaald “in pijn” of “bedroefd”. Sore is daarom ook verwant aan het woord “sorrow” wat verdriet betekent.

Het is daarom ook zeer onterecht dat sorry zeggen per definitie gelijk staat aan het aanbieden van een verontschuldiging. Het woord kan op veel meer manieren gebruikt worden en wil in essentie zeggen dat je ergens bedroefd over bent of pijn van hebt.

De 6 verschillende betekenissen van het woord sorry

Ook al verschilt het enigszins per cultuur, je kunt over het algemeen op 6 verschillende manieren sorry zeggen. Elk met een andere betekenis.

1. Sorry zeggen om je medeleven te uiten

Als je iemand condoleert en je zegt sorry, wil dat niet zeggen dat je ergens schuldig aan bent, maar dat je bedroefd bent en meevoelt met de pijn van de persoon tegen wie je sorry zegt. Het is in dit geval een uiting van medeleven.

2. Sorry zeggen omdat je iets uit het verleden vervelend vindt

Als je (voor)ouders of landgenoten iets ergs gedaan hebben, kun je daar nog steeds sorry voor zeggen. Dit betekent niet dat je er aan deelgenomen hebt of enige blaam treft. Het zegt dat je het vervelend of heel erg vindt dat het gebeurd is. Het zegt ook dat je niet achter de daden van je (groot)ouders staat en dit afkeurt.

3. Sorry zeggen om iemand te onderbreken of om aandacht te vragen

Als twee mensen aan het praten zijn en je wilt inbreken op hun gesprek kun je sorry zeggen om hun aandacht te eisen. Je voelt je nergens schuldig of bedroefd over en je voelt ook geen pijn, maar gebruikt het woord als beleefdheidsvorm om iemand te onderbreken.

4. Sorry zeggen om niets

Hoewel sorry om niets zeggen in sommige culturen zoals de Japanse een gewaardeerde beleefdheidsvorm is, kan het in andere culturen een onaangename gewoonte zijn. Bijvoorbeeld als je sorry zegt dat je moet ophangen tijdens een telefoongesprek terwijl er niets is om sorry voor te zeggen. Maar ook als je sorry zegt omdat je iets uit je tas wilt pakken is het woord meestal betekenisloos. Een stopwoord zonder inhoud waar de toehoorder weinig mee kan.

5. Sorry zeggen om iemand te beschuldigen

In bijna alle culturen wordt het woord sorry gebruiken om iemand te beschuldigen als er ongepast en asociaal beschouwd. De zin begint dan meestal met ‘Sorry, maar jij..’. Alsof je werkelijk bedroefd bent of pijn hebt dat je de ander iets gaat verwijten terwijl dat niet zo is.

6. Sorry zeggen omdat je vindt dat je zelf ergens schuldig aan bent

Als je (vindt dat je) zelf ergens schuldig aan bent en hier berouw over hebt kun je jouw verdriet en spijt overbrengen door sorry te zeggen.

De meeste mensen raken echter geïrriteerd als iemand oprecht sorry probeert te zeggen voor iets wat ze fout hebben gedaan en dan toch nog proberen te verklaren waarom het zo gekomen is. Bij een sorry voor iets dat je fout hebt gedaan en waar je berouw over hebt hoort geen verklaring. Dit voelt namelijk voor de aanhoorder hetzelfde als proberen de schuld toch bij iemand of iets anders te leggen in plaats van zelf de volledige verantwoordelijkheid voor je fout te nemen.

Waarom kunnen sommige mensen geen sorry zeggen?

Compassie naar jezelf en perfectionisme spelen een grote rol in het wel of niet sorry kunnen zeggen. Nieuw onderzoek toont aan dat weinig compassie naar jezelf ertoe leidt dat er grote schaamte ontstaat als die persoon laat blijken dat hij niet perfect is. De negatieve emoties die in die situatie vrijkomen door te oordelen over jezelf zijn zo overweldigend voor de persoon dat ze er letterlijk en figuurlijk niet mee om kunnen gaan.

Wat deze mensen te leren hebben is meer eigenwaarde en zelfvertrouwen waardoor ook de mindere kanten van zichzelf of een situatie besproken mogen worden. Niemand is perfect en er gebeuren dagelijks dingen waar we sorry over kunnen zeggen. Of we er nu schuldig aan zijn of niet. Door meer eigenwaarde en zelfvertrouwen leer je dat ook de donkere kanten belicht mogen worden.

Sorry zeggen is per cultuur verschillend

Elke cultuur gaat anders om met het woord sorry. In Japan bestaan er bijvoorbeeld 20 manieren om sorry te zeggen. De Japanse cultuur kent zelfs het woord sorry uit dankbaarheid. Ook kennen ze bijvoorbeeld het woord “meiwaku”. Dit betekent “sorry dat ik u lastig val” of “sorry, dat ik in uw ruimte kom”. Als je in Japan ergens spijt van hebt omdat je iets fout hebt gedaan kun je de mate van spijt ook aangeven met je buiging terwijl je sorry zegt. Hoe dieper je buiging, hoe meer het je spijt.

In Brazilië gaat een spijtbetuiging vaak gepaard met een klein cadeautje. Hiermee geef je aan dat je werkelijk om iemand geeft. De spijtbetuiging moet wel privé plaatsvinden, want het is ongepast om dit te doen als er ook andere mensen aanwezig zijn.

In Amerika raden advocaten af om sorry te zeggen als er iets gebeurd is. Tijdens een rechtszaak kan aangedragen worden dat je hiermee een schuldbekentenis hebt afgegeven. Terwijl men in Canada te pas en te onpas sorry zegt omdat dit nooit wordt opgevat dat iemand ergens schuldig aan is. Het is een vorm van medeleven zoals het woord oorspronkelijk bedoeld is. Er is in Canada zelf een wet die burgers beschermd voor rechtszaken als ze sorry gezegd hebben en daarom beticht worden ergens schuldig aan te zijn.

In de UK kun je nooit genoeg sorry zeggen. Alle betekenissen van het woord worden continue gebruikt. Als je langs iemand loopt zeg je sorry en als je iets wilt zeggen, zeg je eerst sorry. Hiermee lijkt het woord dat nota bene van origine Engels is, compleet haar oorspronkelijke betekenis verloren te hebben.

Sorry zeggen creëert verbinding

Hoewel te vaak sorry zeggen de werkelijke betekenis en bedoeling van het woord verloren kan laten gaan, creëert het ook verbinding. Sorry dat het zo gelopen is zeggen geeft aan dat je er (ongeveer) hetzelfde over denkt als de toehoorder. Deze eensgezindheid is een blijk van begrip en twee mensen die elkaar willen begrijpen zijn meer verbonden.

Dat maakt dat het woord sorry meer is dan een verontschuldiging, een stopwoord of blijk van medeleven. Of je nu ergens schuldig aan bent of niet is het een krachtig woord dat mensen dichterbij elkaar kan brengen.