10 Tekenen dat je je in een Giftige Werkomgeving Bevindt

In de moderne werkomgeving is het essentieel om te werken in een gezonde en ondersteunende omgeving. Helaas kunnen sommige werkomgevingen giftig worden, wat ernstige gevolgen kan hebben op de productiviteit, maar ook voor de fysieke en mentale gezondheid van medewerkers. Dit artikel geeft een opsomming 10 belangrijke signalen van dit soort werkomgevingen en 3 redenen waarom je zou moeten overwegen om per direct te vertrekken. Het is namelijk van cruciaal belang om de tekenen te herkennen en te weten wanneer het tijd is om actie te ondernemen om je eigen welzijn en professionele groei te beschermen.

Slechte interne communicatie

Slechte interne communicatie kan misschien wel meer goedlopende ondernemingen doen falen dan een gebrek aan klanten. Afdelingen die niet met elkaar communiceren en teams die niet voldoende overleggen, kunnen tot ernstige problemen leiden.

In een succesvolle onderneming staan alle deuren open en komen medewerkers regelmatig bij elkaar binnenlopen, zowel voor informele gesprekken als voor zakelijk overleg. Op het moment dat afdelingen geïsoleerde ‘eilandjes’ worden, verdwijnt de synergie en kunnen er hele verkeerde beslissingen worden genomen. 

Stel dat de HR-afdeling de beloningsstructuur wil aanpassen vanwege de inflatie, de financiële afdeling een noodzakelijke en enorme kostenbesparingen wil doorvoeren, de IT-afdeling dringend budget nodig heeft voor de modernisering van de vaak falende infrastructuur en de marketingafdeling eigenlijk moet investeren in een wervingscampagne voor nieuwe klanten. Als niemand met elkaar communiceert en elkaars belangen en afwegingen niet kent en begrijpt, is uiteindelijk iedereen ontevreden.

Maar ook binnen teams kan er een giftige ‘ieder voor zich en God voor ons allen’-mentaliteit ontstaan. Ik ken voorbeelden van bedrijven die met een bonussysteem werken, waarbij medewerkers elkaar benijden om de bonus te bemachtigen. Er wordt geen kennis gedeeld en soms worden zelfs letterlijk klanten van collega’s afgepakt. Dat kun je met recht een giftige werkomgeving noemen. 

Klieks, uitsluiting en roddelpraat

Vroeger op school was het misschien normaal, maar in een gezonde werkomgeving zou het niet moeten voorkomen: kliekjes, uitsluiting en roddelpraat. Natuurlijk kunnen bepaalde mensen vanwege gedeelde hobby’s, interesses of zelfs het soort werk dat ze doen, meer met elkaar gemeen hebben. Maar het uitsluiten van collega’s met een andere kijk op zaken is kinderachtig gedrag dat eigenlijk thuishoort op de lagere school. Volwassen professionele medewerkers doen dat niet. Zij accepteren of tolereren anderen.

Een even schadelijk gedrag op de werkvloer is roddelen. Naast het feit dat roddels meestal maar gedeeltelijk waar zijn, is het een negatieve vorm van spreken waar niemand iets aan heeft. Roddelen over iemand is het opplakken van een negatief etiket gebaseerd op je eigen perceptie en overtuigingen. Deze perceptie en overtuigingen komen dan tussen de toehoorders en de persoon waarover het gaat te staan, wat de samenwerking bemoeilijkt.

In een gezonde werkomgeving respecteert iedereen elkaar als mens en worden er geen oordelen geveld over geaardheid, ras, levensvisie of levenswijze. We zijn allemaal mensen en mogen zijn wie we zijn.

Slecht leiderschap

Leiderschap kent vele stijlen en vormen, maar dat zegt niets over de kwaliteit van het leiderschap. Iemand kan ervoor kiezen om bijvoorbeeld een heel traditionele of zachtaardige leiderschapsstijl te hanteren. De ene stijl past nu eenmaal beter bij de ene onderneming dan bij de andere.

Leiders zijn bijna altijd de oorzaak van een giftige werkomgeving, en dat kun je onder andere herkennen als ze niet luisteren en zeer autoritair zijn. Maar ook als ze geen duidelijke visie en betekenis voor de onderneming hebben of deze niet kunnen overbrengen of als ze geen oog hebben voor een prettige werkomgeving.

Een van de ergste dingen die slechte leiders kunnen doen, is selectief zijn tegen wie ze aardig doen, selectief medewerkers voortrekken, de eer opeisen voor iets waar ze geen recht op hebben, en wispelturig of onethisch gedrag vertonen. In dat geval ontstaat per definitie een giftige werkomgeving. Uiteraard hoeven we het niet eens te hebben over seksuele intimidatie, corruptie of andere vormen van zelfverrijking. Dan is de werkomgeving niet meer ‘giftig’ te noemen, maar gewoon onhoudbaar geworden.

Ongemotiveerde collega’s

Niemand werkt graag samen met chagrijnige, klagende en ongemotiveerde collega’s. Vaak ligt dit helemaal niet aan de collega’s zelf, maar aan de giftige werkomgeving. Het ene gedrag kan als het ware overslaan op het andere, wat zich bijvoorbeeld uit in slordig werk, frequent te laat komen, net iets eerder vertrekken, deadlines vergeten of zelfs simpelweg werk weigeren.

Als je naar kantoor komt, hoef je niet elke dag een feeststemming te verwachten, en er zijn altijd taken die minder leuk zijn. Maar op zijn minst wil je collegialiteit en een beetje gezelligheid ervaren. Je wilt samenwerken aan de zingeving van de onderneming en de korte termijn doelen nastreven zonder dat meerdere collega’s er met de pet naar te gooien.

Zonder die eenheid en aangename werkcultuur kunnen dagen op kantoor erg lang en zelfs uitputtend worden.

Onderdrukking van creativiteit & innovatie

Als je alleen op kantoor zit en alleen het werk doet dat van je wordt verwacht, benut je niet je volledige potentieel. Ook jij hebt soms ideeën over hoe iets beter, efficiënter of prettiger kan, en het kan erg frustrerend zijn als je niet gehoord wordt. Misschien niet meteen bij de eerste keer dat je iets voorstelt, maar wel als er geen enkel idee ooit wordt uitgevoerd.

Als je dan merkt dat je niet de enige bent die hier last van heeft omdat er een belemmerende mentaliteit heerst van ‘zo doen we het altijd al,’ dan kan er een giftige werkomgeving ontstaan. Mensen hebben van nature de drang om te innoveren, en wanneer die drang naar creativiteit en vernieuwing bewust wordt onderdrukt, is dat niet alleen schadelijk voor de onderneming, maar ook voor de werkomgeving en dus de bedrijfscultuur.  

Wat je eigenlijk zou willen, is een bedrijf dat creativiteit op de werkvloer stimuleert, zoals Zappos. En sommige medewerkers gedijen nog beter wanneer het bedrijf disruptief is en daardoor flexibel en aanpasbaar blijft aan veranderingen binnen de markt.

Groot medewerkers verloop

Een gevolg van een giftige werkomgeving is meestal dat veel medewerkers kortstondig in dienst zijn en dan een andere baan gaan zoeken en vaak ook vinden. Het personeelsverloop is dan buitengewoon hoog. Mensen willen gewoonweg niet blijven.

Het is normaal dat medewerkers een baan kiezen en er dan na korte tijd achter komen dat het niet is wat ze hadden verwacht. Maar in dergelijke omgevingen is dit op grote schaal het geval.

Geen gezonde privé werk balans

Steeds meer leiders en bedrijfsculturen besteden aandacht aan een gezonde balans tussen werk en privé. Dit leidt tot minder stress en burn-outs, maar is ook effectiever. Het is zeldzaam dat harder, langer en meer werken op de lange termijn bijdraagt aan meer kwaliteit, hogere klanttevredenheid en grotere winstgevendheid.

Helaas zijn er nog steeds bedrijven die deze feiten niet willen erkennen en medewerkers als het ware tot slaaf eisen om alles opzij te zetten voor deadlines en werk.

Veel ziekteverzuim

Bedrijven met een ongezonde bedrijfscultuur zien dit meestal weerspiegeld in hun ziekteverzuimcijfers. Natuurlijk zijn er seizoensgebonden invloeden die ervoor kunnen zorgen dat er af en toe veel medewerkers ziek zijn. Maar in dit soort bedrijven is het vaak gedurende het hele jaar dat meer dan 2 tot 3 procent van de medewerkers ziek is en zich vaker ziek melden.

Een goede leider en een gezonde onderneming zorgen voor de mentale en fysieke gezondheid van hun medewerkers. Niet alleen omdat dit leidt tot meer productiviteit, maar ook omdat medewerkers gemotiveerder, creatiever en loyaler zijn.

Weinig (door)groeimogelijkheden

Het zit in de menselijke natuur dat we onszelf willen ontwikkelen en willen groeien. Dat hoeft niet per se te betekenen dat iemand meteen een promotie naar een directiepositie nastreeft. Het kan ook in eenvoudigere vormen plaatsvinden, bijvoorbeeld door het aanbieden van cursussen.

Wanneer een bedrijf geen mogelijkheden biedt voor groei, kan werk een sleur worden en kan er een giftige werkomgeving ontstaan waar niemand wil blijven werken. Medewerkers krijgen dan het gevoel dat ze vastzitten en dat ze alleen nog maar werken voor het geld. Dit moedigt hen aan om elders werk te zoeken waar ze meer kunnen verdienen, meer groeikansen hebben, en waar ze zich met hun hart kunnen verbinden met de waarden van het bedrijf.

Je gevoel zegt het je

Soms spreekt je intuïtie luider dan wat je hoort en ziet. Je kunt je vinger er niet op leggen, maar je voelt aan alles dat er iets niet klopt op de werkvloer. Medewerkers gedragen zich nerveus, je voelt je niet veilig, of je hebt gewoon een algemeen gevoel van onbehagen.

Als we naar onze intuïtie luisteren, kan dit vaak de beste raadgever zijn, zelfs als de voor jou bekende feiten lijken te spreken tegen ons gevoel.

3 Redenen om direct te stoppen

Het is niet altijd noodzakelijk om direct je baan op te zeggen wanneer je in een giftige werkomgeving werkt. Soms ontstaat een dergelijke cultuur door fusies tussen twee bedrijven of wanneer het financieel wat minder gaat. Pas als er geen verbetering in zicht is, is het belangrijk om bij jezelf te overwegen of het tijd is om verder te gaan. Er zijn echter situaties waarin andere problemen dusdanig ernstig zijn dat direct stoppen vaak de beste optie is.

Intimidatie

Als je je geïntimideerd voelt door een leider, manager of collega om dingen te doen die in strijd zijn met je eigen normen en waarden, bevind je je in een ongezonde werkomgeving. Als je je bovendien onveilig voelt, is het raadzaam om onmiddellijk te vertrekken.

Seksueel wangedrag

Seksueel ongepaste opmerkingen of aanrakingen zijn volstrekt onaanvaardbaar. Hoewel je bij een zeer ongepaste opmerking zelf actie kunt ondernemen om dit te stoppen, blijft het gedrag ongepast. Je zou altijd de zaak moeten melden bij het management van de onderneming, en als zij geen directe actie ondernemen, is het tijd om te vertrekken.

Discriminatie

Discriminatie is in deze tijd op geen enkele manier aanvaardbaar. Je zou er onmiddellijk melding van moeten maken, maar zorg ervoor dat het echt bewuste discriminatie betreft. Soms kan het om een ongepaste grap of een verspreking gaan, en we moeten oppassen dat we niet te snel beledigd zijn. Maar als er werkelijke discriminatie plaatsvindt, is het raadzaam om direct te vertrekken.

Q&A

Vraag: Wat zijn enkele subtiele tekenen van een giftige werkomgeving die vaak over het hoofd worden gezien?

Antwoord: Subtiele tekenen van een giftige werkomgeving kunnen onder meer het ontbreken van open communicatie, gebrek aan erkenning van prestaties, en constante onzekerheid over de bedrijfsdoelstellingen omvatten. Deze tekenen worden soms over het hoofd gezien, maar kunnen toch schadelijk zijn voor werknemers.

Vraag: Moet ik meteen mijn baan opzeggen als ik denk dat mijn werkplek giftig is?

Antwoord: Niet noodzakelijk. Als je denkt dat je in een giftige werkomgeving werkt, is het belangrijk om eerst stappen te ondernemen om de situatie te verbeteren. Dit kan onder meer praten met je leidinggevende, HR raadplegen en overwegen of er mogelijkheden zijn voor interne veranderingen. Als er echter sprake is van ernstige intimidatie, seksueel wangedrag of discriminatie, kan onmiddellijk vertrek gerechtvaardigd zijn.

Vraag: Hoe kan ik mijn eigen welzijn beschermen in een giftige werkomgeving?

Antwoord: Het beschermen van je welzijn in een giftige werkomgeving kan inhouden dat je grenzen stelt, ondersteuning zoekt bij vrienden of een therapeut, en zelfzorgpraktijken ontwikkelt, zoals regelmatige lichaamsbeweging en ontspanningsoefeningen. Het kan ook betekenen dat je actief zoekt naar een andere baan in een gezondere werkomgeving.

Vraag: Wat zijn enkele tekenen van een gezonde werkomgeving?

Antwoord: Tekenen van een gezonde werkomgeving omvatten open communicatie tussen teamleden en afdelingen, erkenning van prestaties, ondersteuning van de professionele ontwikkeling van werknemers, en een evenwichtige werk-privébalans. Ook is er vaak ruimte voor creativiteit en innovatie, en wordt diversiteit en inclusie gestimuleerd.

Vraag: Hoe kan ik de juiste beslissing nemen om al dan niet van baan te veranderen als ik denk dat mijn werkomgeving giftig is?

Antwoord: De beslissing om van baan te veranderen in een giftige werkomgeving is persoonlijk en afhankelijk van verschillende factoren, zoals de ernst van de toxiciteit, je persoonlijke omstandigheden en je langetermijndoelen. Het kan nuttig zijn om met een loopbaancoach of mentor te praten om een weloverwogen beslissing te nemen. Overweeg ook of je andere stappen kunt nemen om de situatie te verbeteren voordat je de definitieve beslissing neemt.