Hoe kun je stress voorkomen, vermijden en genezen

Dr. Mike Evens is oprichter en CEO van de Reframe Health Lab en ging op een dag met zijn familie naar Frankrijk. Dit was tijdens de UEFA wereld cup voetval en in menig bar liepen de spanningen bij de supporters hoog op als er een wedstrijd gespeeld werd. Gefascineerd door menselijk gedrag vond hij het net zo amusant om de wedstrijd te volgens als de mensen die er naar keken. Hij vroeg zich namelijk af of de stress die een wedstrijd voor de supporters met zich meebrengt van invloed kon zijn op de gezondheid van die supporters.

Eenmaal terug van vakantie vond hij een onderzoek dat was gedaan in 1996 tijdens de voetbalwedstrijd Nederland en Frankrijk. Die wedstrijd was voor de supporters belangrijk omdat beslist zou worden wie er in de halve finale terecht zou komen. Wat deze wedstrijd extra spannend maakte was dat de uitslag uiteindelijk door penalties beslist zou worden.

Onderzoekers hebben kunnen aantonen dat de kans op een hartaanval op die dag onder de Nederlandse mannen met 50% gestegen was. Opmerkelijk was dat dit niet voor de Fransen en ook niet voor zowel de Nederlandse mannen én vrouwen opging. Stress heeft dus een duidelijke invloed op onze gezondheid.

De complexiteit van stress

Als we het over stress hebben dan reageert ons lichaam en onze geest hierop. Er volgen moeilijk te onderdrukken fysieke symptomen zoals:

• Je bloeddruk stijgt
• Je hartslag gaat omhoog
• Je hormonen regulering raakt van slag
• Je immuunsysteem wordt minder

Mentaal heeft stress ook aantoonbare gevolgen. Namelijk:

• Je wordt vermindert weerbaar
• Je probleemoplossend vermogen wordt minder

Veel bijkomende effecten van langdurig verhoogde stress zijn:

• Overmatig alcohol en drugs gebruik
• Verminderde aandacht voor uiterlijk verzorging
• Minder aandacht voor je sociale netwerk
• Enige mate van depressie en/of angsten

Tijdens een enquete onder verschillende huisartsen bleek dat circa 70% van alle doktersbezoeken in meer of mindere mate stress gerelateerd zijn. Nu we weten dat stress eerdergenoemde symptomen teweeg brengen beginnen we stress steeds serieuzer te onderzoeken. Want dat stress schadelijk is voor ons algehele welzijn is een feit.

Kun je stressbestendigheid leren?

Stress heeft invloed op onze gezondheid, maar dat wil niet zeggen dat we niet met stress kunnen leren omgaan. Sommige mensen kunnen situaties met gemak aan waarbij andere compleet radeloos of zelfs in paniek van raken. Hoe kan het dat de ene persoon stress bestendig is en de andere niet? De huidige doktoren en onderzoekers geloven dat dit veel te maken heeft met onderstaande kwaliteiten:

1. Controle: Het gevoel controle over een situatie te hebben
2. Sociale netwerk: Omringt zijn door vrienden en familie
3. Open voor verandering: Goed in staat zijn om te anticiperen op veranderende omstandigheden
4. Optimisme: Situaties met een optimistische denkwijze benaderen
5. Fysieke gezondheid: Het hebben van voldoende lichaamsbeweging en tijd nemen voor uiterlijke verzorging
6. Humor: Snel ergens de humor van inzien en humor hebben

Maar toch zijn dit niet de bepalende factoren of je stress bestendig bent of niet. De oplossing voor stressbestendigheid ligt in een hele andere hoek. De simpelste oplossing volgens Dr. Mike Evens is om je denkstijl te veranderen.

Stress gebeurt in ons hoofd en is door ons bedacht

De meeste mensen denken dat stress iets is dat ons overkomt. Alsof je het hebt over een stalen brug die decennia onder druk staat en dan ineens bezwijkt. Maar gelukkig werken onze hersenen niet op deze manier. Stress zit in ons hoofd en is volledig door onszelf gecreëerd.

Sommige mensen zeggen dat hun baan stressvol is of dat die ene vriend hun stress geeft. Het punt is dat het werk of die vriend niet gestressed maakt, maar de gedachte die wij over het werk of die vriend hebben de oorzaak is.

De beroemde psycholoog en filosoof William James schreef meer dan 100 jaar geleden dat het grootste vermogen dat we tegen stress hebben, het vermogen is om één gedachte te ruilen voor een andere.

In 2011 begon de Zweedse Dr Mats Gulliksson een groep van 400 mensen te volgen die verschillende hartproblemen hadden. Hij verdeelde de groep in tweeën en gaf 1 groep een reguliere behandeling en de andere groep kreeg naast de reguliere behandeling ook cognitieve gedragstherapie.

De cognitieve gedragstherapie bestond onder andere uit het leren om problemen op te lossen, ontspanningsoefeningen en het aan of afleren van verschillende denkstijlen zoals:

• Negatief denken: Als 3 personen zeggen dat je iets goed deed en een vierde zegt dat het niet goed was kun je denken dat je het waardeloos gedaan hebt.
• Voorspellen: Ik ga niet solliciteren omdat ze me toch zullen afwijzen.
• Gedachte lezen: Er loopt een vriend langs die je per ongeluk niet ziet staan en jij gelooft meteen dat de persoon jou niet aardig vindt.
• Zwart-wit denken: Je bent op dieet en neemt een stukje cake waardoor je gelooft dat je dan net zo goed de hele taart maar op kunt eten.

De therapie omtrent denkstijlen bestond uit het reframen naar positiever en gezonder leren denken. Wil je meer weten over cognitieve vervormingen, lees dat dit artikel.

De groep van 400 personen werd 7 jaar lang onderzocht en de groep die ook cognitieve gedragstherapie had ondergaan had hier significant voordeel van. Het bleek dat de groep 41% minder kans op een hartaanval had en 28% minder kans op overlijden. Het bleek zelf dat hoe meer sessies iemand had gehad, hoe lager de kans op een hartaanval of overlijden was.

Helpt Mindfulness tegen stress?

Een goed alternatief tegen stress is Mindfulness. Hoewel dit door sommige als zweverig wordt bestempelt, is dit allerminst waar. Daarom wordt Mindfulness steeds vaker aangeraden als aanvulling op een traditionele behandeling. Er komen zelfs steeds meer bewijzen dat Mindfulness net zo effectief is als bepaalde stress verminderende medicijnen.

Mindfulness leert je onder andere over:

• Zelf bewust wording
• Een betere ademhaling
• Spierontspanningsoefeningen
• Meditatie
• Los laten van afleiding en in het moment zijn
• Loslaten van zorgen maken en angst aanvallen

Viktor Frankl was een toonaangevende Neuroloog en Psychiater en had de holocaust overleeft. Een van zijn beroemde uitspraken was de volgende:

We hebben allemaal de vrijheid om te kiezen hoe we ergens op reageren.

Tussen iets dat gebeurt en hoe je daar op reageert zit een lege ruimte. Deze lege ruimte kun je vullen met de kracht van onze keuze. We hebben namelijk allemaal de vrijheid om te kiezen hoe we ergens op reageren.